Thương Nhân Âm Phủ (Dịch)

Thái Bình Thiên Quốc là một nhà nước tôn giáo thần quyền Thiên chúa giáo được hình thành từ cuộc nổi dậy của nông dân do Hồng Tú Toàn cầm đầu vào giữa thế kỷ 19.

Năm 1843, Hồng Tú Toàn, một nho sĩ bất mãn với xã hội phong kiến lúc bấy giờ, đã kết hợp những lý luận cơ bản về bình đẳng của Thiên Chúa giáo làm gốc, sáng lập ra đạo "Bái Thượng đế" để tập hợp người dân chống lại chính quyền.

Ông tự nhận mình người được Thượng đế phong Vương cử xuống trần thế thiên hành đạo, giúp người dân chống lại triều Thanh.

Năm 1847 – 1848, hai tỉnh Lưỡng - Quảng bị nạn đói, giặc cướp khắp nơi.

Hồng Tú Toàn cùng một nhóm bạn Dương Tú Thanh, Tiêu Triều Quý, Thạch Đạt Khai dấy binh nổi dậy ở Kim Điền - Quảng Tây, với khẩu hiệu "Phản Thanh, diệt tham ô tàn bạo, khôi phục nhà Minh".

Quân nổi dậy được sự ủng hộ mạnh mẽ của người dân nghèo, chỉ trong một thời gian ngắn đã lên tới hàng trăm vạn người.

Quân nổi dậy cả nam lẫn nữ đều để tóc dài, chống lại lệnh để bím tóc đuôi sam của triều đình nên sử nhà Thanh thường gọi là "Giặc tóc dài".

Thế lực của quân Thái Bình rất mạnh, chỉ trong vòng chưa đầy nửa năm họ đã chiếm được hơn 16 tỉnh, 600 thị trấn… làm triều đình nhà Thanh lung lay đến tận gốc rễ.

Tháng 3 năm 1853, quân nổi dậy chiếm được thành phố quan trọng phía nam là Nam Kinh, đổi tên là Thiên Kinh và lấy đó làm thủ đô của Thái Bình Thiên Quốc.

Vào thời điểm cực thịnh của mình, lãnh thổ Thái Bình Thiên Quốc bao trùm hầu hết miền trung và miền nam Trung Quốc.

Tuy nhiên Thái Bình Thiên Quốc không nắm được bất kì một cảng biển quan trọng nào của vùng duyên hải.

Chính điều này đã phần nào đưa chính quyền Thiên Quốc vào tình trạng bị cô lập và không có các quan hệ thương mại với bên ngoài.

Sau các chiến thắng trước triều đình Mãn Thanh, theo các sử gia, Hồng Tú Toàn và các tướng lĩnh của Thái Bình Thiên Quốc đã có một quyết định sai lầm khi không tiếp tục các chiến dịch quân sự mạnh mẽ chống lại triều đình Mãn Thanh mà rút về xây dựng bộ máy quản lý tại các vùng đã chiếm được.

Chính sai lầm về chiến lược phát triển này đã cho phép nhà Thanh có thời gian để bình tĩnh khôi phục lại lực lượng để phòng thủ và sau đó là phản công lại Thái Bình Thiên Quốc.

Cuộc chiến giữa Thái Bình Thiên Quốc và nhà Mãn Thanh kéo dài dai dẳng trong hơn một thập kỉ.

Lực lượng quân sự của nhà Thanh với các vũ khí tiên tiến từ các nước phương Tây đã dần chiếm ưu thế.

Cùng lúc đó nội bộ lãnh đạo của Thái Bình Thiên Quốc cũng bắt đầu có mâu thuẫn, xung đột tranh giành quyền lực.

Bản thân bộ máy quản lý nhà nước của Thái Bình Thiên Quốc cũng không được vận hành tốt do thiếu nhân lực có trình độ.

Điều này dẫn tới việc nhà nước thực chất chỉ quản lý được các đô thị trên những vùng lãnh thổ mà họ kiểm soát.

Trong sức ép của chiến tranh và sự quản lý nhà nước yếu kém, Thái Bình Thiên Quốc dần dần suy tàn.

Năm 1864, Tăng Quốc Phiên và Lý Hồng Chương chỉ huy quân Thanh chiếm lại thủ đô Thiên Kinh của Thái Bình Thiên Quốc.

Hồng Tú Toàn tự tử.

Quân đội và chính quyền của Thái Bình Thiên Quốc tan rã, chấm dứt 15 năm tồn tại của một nhà nước độc lập trong lòng Trung Hoa.

Nguyên nhân sụp đổ của nhà nước Thái Bình Thiên Quốc được các nhà sử học cho là do thiếu tổ chức (chiếm lĩnh đất đai mà không biết cai trị), nội bộ lủng củng (do tranh giành quyền lực đã chia bè cánh sâu sắc) và nhất là mất lòng người (do muốn hủy bỏ hết truyền thống dân tộc).

Nhưng Thái Bình Thiên Quốc cũng đã tạo ra một số cải cách xã hội Trung Quốc.

Chẳng hạn việc Hồng Tú Toàn chủ trương bình đẳng giới, cho phụ nữ tham gia cả trong quân đội cũng như bộ máy nhà nước đã đem đến cho người dân Trung Hoa khái niệm mới về nam nữ bình quyền, điều mà sau này đã được đề cao trong cuộc Cách mạng Tân Hợi 1911.

Hồng Tú Toàn học hành thông minh nhưng thi Tú tài trượt đến 4 lần, một phần là do không có tiền hối lộ quan trên.

Sau khi thi trượt lần thứ 2, Hồng Tú Toàn bị bệnh nặng và mơ thấy một ông vua đưa mình một thanh kiếm đi diệt trừ nhà Thanh đang khinh rẻ nông dân.

Hồng Tú Toàn kể rằng trong giấc mơ ông thấy một người trẻ tuổi hơn.

Ông gọi bằng anh.

7 năm sau khi tình cờ đọc kinh sách của đạo Thiên Chúa, ông nhận ra người trong giấc mơ của mình là Thượng đế, cùng với Chúa Jesus là người ông gọi bằng anh.

Sẵn có tâm lý không bằng lòng với triều Thanh, ông đã lấy lí tưởng của đạo Thiên Chúa làm gốc, sáng lập ra đạo "Bái Thượng đế" chống chính quyền.

Đến năm 1850, ông phát động khởi nghĩa tại Quảng Tây.

Sau khi giành được một số thắng lợi, ông tuyến bố thành lập chính quyền mới gọi là Thái Bình Thiên Quốc, tự xưng là Thiên vương và phân phong cho các tướng lĩnh.

Chưa đầy nửa năm đã chiếm được hơn 16 phủ, 600 huyện, làm triều đình nhà Thanh rung chuyển.

Nhưng Thái Bình Thiên Quốc đã không xây dựng những căn cứ vững chắc trong những vùng mình chiếm đóng.

Bộ phận lãnh đạo phạm vào nhiều sai lầm về chính trị và quân sự.

Thậm chí có nhiều điều luật kì lạ, luôn rao giảng nam nữ bình đẳng, mỗi người một vợ một chồng nhưng các lãnh đạo có rất nhiều vợ và nàng hầu.

Bản thân Hồng Tú Toàn có 88 người vợ chính thức, hậu cung có gần 1000 nữ nhân hầu hạ.

Lại ban hành luật cấm quan hệ vợ chồng, coi như gian dâm mà xử phạt.

Dân chúng phạm phải thì giết chết.

Quan hầu phạm phải thì cảnh cáo để chờ lập công chuộc tội.

Năm 1856, Hồng Tú Toàn thủ tiêu một số tướng tá có thế lực của Thái Bình Thiên Quốc (trong đó có Đông vương Dương Tú Thanh, một viên tướng tài giỏi, thành phần cố nông) không ăn cánh với mình.

Điều này làm cho lực lượng khởi nghĩa giảm sút đi nhiều.

Các nước phương Tây đã lợi dụng sự rối ren của Trung Quốc, trước hết dùng vũ lực buộc triều đình Mãn Thanh khuất phục, khiến cuộc chiến tranh Nha phiến lần thứ 2 xảy ra (1857-1860).

Sau đó, họ tích cực giúp đỡ triều đình Mãn Thanh và các địa chủ vũ trang tấn công Thái Bình Thiên Quốc.

Năm 1864, Thiên Kinh bị quân đội nhà Thanh và quân địa chủ vây chặt.

Quân đội và tàu chiến của Anh, Pháp, Mỹ cũng tham gia tấn công.

Quân Thái Bình và dân chúng trong thành chiến đấu dũng cảm nhưng đã lâm vào tuyệt cảnh.

Hồng Tú Toàn vẫn không cho rút lui và nói sẽ lên thiên đường thỉnh thiên binh và thiên huynh (Jesus) xuống cứu viện.

Ngày 1 tháng 6 năm 1864, khi thành Thiên Kinh sắp thất thủ, Hồng Tú Toàn đã tự vẫn.

Tăng Quốc Phiên cho quân băm thây ông ra thành thịt nát, đốt cháy rồi nhồi vào nòng pháo bắn tan.